''Είμαστε ο πιο καταραμένος
λαός στη γη. Ακόμα κι ο
θεός μας έχει ξεχάσει.
Αν μας θυμόταν, θα μας
έδινε τουλάχιστον λίγο ήλιο...''
Στον τεράστιο κατάλογο των ''καταραμένων'' λαών, μαζί με τους Βορειο-Ιρλανδούς, τους Παλαιστίνιους, τους Αρμένιους και τόσους άλλους, βρίσκονται και οι Κούρδοι. Ένας λαός που δεν γνώρισε πατρίδα.
Οι Καρδούχοι ή Κάρδοι, όπως τους αναφέρει ο Ξενοφώντας στην ''Κάθοδο των Μυρίων'', είναι ένας απ΄ τους αρχαιότερους λαούς της Μέσης Ανατολής.
Οι Κούρδοι είναι Ινδοευρωπαϊκής καταγωγής, απόγονοι των Μήδων. Η γλώσσα τους μοιάζει με τα Περσικά και πάντα υπήρξε σημαντική στο κίνημα του Κουρδικού εθνικισμού.
Σαν λαός ήταν νομαδικός που ζούσε απ΄ την κτηνοτροφία, αλλά παράλληλα ήταν και καλοί πολεμιστές, Όταν τον 7ο μ.χ. αι. οι Άραβες κατέκτησαν τις περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας όπου κατοικούσαν Κούρδοι, αυτοί προέβαλλαν ισχυρή αντίσταση. Από τότε υπάρχει μεγάλη παράδοση με τραγούδια που εξυμνούν τους Κούρδους πρίγκιπες που αντιστάθηκαν στους Άραβες. Η πολεμική τους ικανότητα τους οδηγεί σε υψηλά αξιώματα στα Τουρκικά και Αραβικά στρατεύματα. Κι ενώ μέχρι τον 12ο αι. μ.χ. ζουν σαν νομάδες, οργανωμένοι κατά φυλές αρχίζει μια διαδικασία μόνιμης εγκατάστασής τους που όμως τον 13ο-14ο μ.χ. αι. διακόπτεται απ΄ τις επιδρομές των Μογγόλων στις περιοχές τους. Χαρακτηριστικό της ''ατυχίας'' των Κούρδων είναι ότι όλοι οι κατακτητές διάλεγαν το Κουρδιστάν ως τόπο των συγκρούσεών τους και ο κάθε νικητής που τους υπέτασσε προσπάθησε να τους αφομοιώσει με αποτέλεσμα ο Κουρδικός λαός να καταφεύγει στα βουνά για να διατηρήσει την ύπαρξή του.
Απ΄ τον 15ο αι. μ.χ. οι Κούρδοι ζουν σε πριγκιπάτα, υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία με πρίγκιπες τους αρχηγούς των φυλών τους και ζούσαν σε σχετική αυτονομία. Στους πολέμους με τους Πέρσες πήραν το μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που τους ''φιλοξενούσε'' και συνέβαλλαν αποφασιστικά στη νίκη τους. Πέρα απ΄ τις πολεμικές τους ικανότητες, οι Κούρδοι ''έδωσαν'' στους Οθωμανούς και την κοινωνική δομή τους. Συνέβαλλαν στην δημιουργία του Οθωμανικού φεουδαρχικού συστήματος.
Το 1639 επιτεύχθηκε συμφωνία ανάμεσα στην Υψηλή Πύλη (Οθωμανική Αυτοκρατορία) και το Ισφαχάν (Περσία) που σταθεροποίησε την μοιρασιά των Κούρδων ανάμεσα στις δύο αυτοκρατορίες.
Από τότε μέχρι σήμερα οι εξεγέρσεις των Κούρδων, που είναι πάρα πολλές, ήταν αποτυχημένες. Σ΄ αυτό συνέβαλλαν και οι ενδοκουρδικές συγκρούσεις μεταξύ των ηγετών των διαφόρων φυλών.
Πάντως, οι Κούρδοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ζούσαν σε σχετική αυτονομία. Τα μεγάλα τους προβλήματα αρχίζουν στον αιώνα μας.
Τον Μάη του 1916 έγινε μια νέα μοιρασιά της Μέσης Ανατολής μεταξύ Άγγλων και Γάλλων, μετά από μακρές διαπραγματεύσεις. Με τις συμφωνίες Σάϊκς-Πικό η Γαλλία έπαιρνε την Συριακή ακτή και το όρος Λίβανος ενώ γινόταν η προστάτιδα δύναμη της πετρελαιοφόρου περιοχής της Μοσούλης ενώ οι Άγγλοι έπαιρναν την Μεσοποταμία και θα ''προστάτευε'' την περιοχή απ΄ την Αίγυπτο ως τον Περσικό Κόλπο.
Με την νίκη των Συμμάχων στον Α. Παγκόσμιο Πόλεμο η Γαλλία παραχωρεί στους Άγγλους στην Μοσούλη και σαν αντάλλαγμα παίρνει το Γερμανικό μερίδιο της Τούρκις Πετρόλιουμ Κόμπανυ, ενώ παράλληλα δημιουργεί τον Λίβανο για να ικανοποιήσει τους Μαρονίτες ''συμμάχους'' της. Η Συρία στερείται και την περιοχή της Αλεξανδρέτας (Ισκανταρούν) που θα δωθεί λίγο καιρό αργότερα στην Τουρκία.
Οι Άγγλοι με την σειρά τους, ξεσηκώνουν τους Κούρδους ενάντια στον Σουλτάνο, μιας και είχε προηγηθεί μεγάλη σφαγή- γύρω στα 700.000 άτομα- με την υπόσχεση ότι θ΄ αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους ή τουλάχιστον την εσωτερική αυτοδυναμία τους.
Το 1920 υπογράφεται η Συνθήκη των Σεβρών που σε δύο άρθρα της προέβλεπε την δημιουργία Κουρδικού κράτους, στα όρια της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατοράις, που όμως η κυριαρχία του περιοριζόταν απ΄ τις αποικιακές δυνάμεις. (Για τους Κούρδους της Συρίας και της Περσίας δεν προβλεπόταν τίποτα).
Αυτή η συνθήκη, παραμένει μέχρι σήμερα, το κύριο σημείο αναφοράς των Κούρδων εθνικιστών, τουλάχιστον της Τουρκίας.
Την ίδια χρονιά, 1920, οι Άγγλοι αντιμετωπίζουν ισχυρή εξέγερση στο Ιράκ. Ο τότε υφυπουργός αποικιών της Αγγλίας, Ουίνστον Τσώρτσιλ βομβαρδίζει τις θέσεις των Κούρδων στην Μοσούλη, περιοχή με πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου.
Το 1921 οι Άγγλοι τοποθετούν τον Φεϊζάλ Α. στο θρόνο του βασιλείου του Ιράκ. Η Συνθήκη των Σεβρών δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Η εξέγερση του Κεμάλ Ατατούρκ ενάντια στο μοίρασμα της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και οι νίκες του Τουρκικού στρατού έναντι όλων των εχθρών του, οδηγούν τον Ιούνιο του 1923 στη Συνθήκη της Λωζάνης με την οποία η Τουρκία παίρνει όλη την Μικρά Ασία, ενώ η Μοσούλη μένει υπό την ηγεμονία των συμμάχων και τελικά θα δωθεί στο Ιράκ το 1925 απ΄ την Κοινωνία των Εθνών.
Το Κουρδικό κράτος πεθαίνει πριν καν γεννηθεί. Ο Κεμάλ την περίοδο της διακυβέρνησης του, αλλά και οι μετά απ΄ αυτόν ηγέτες της Τουρκίας, ακολούθησαν πολιτική εθνοκτονίας των Κούρδων με σκοπό την πλήρη αφομοίωσή τους.
Στην Συνθήκη της Λωζάνης υπήρχε ειδική παράγραφος που προέβλεπε την αναγνώριση ειδικών δικαιωμάτων για τους Κούρδους που όμως δεν έγιναν ιδιαίτερα σεβαστά απ΄ τα κράτη που τους ''φιλοξενούσαν''. Έτσι υπήρξαν πολλές εξεγέρσεις των Κούρδων και ιδιαίτερα μετά την ανεξαρτησία του Ιράκ το 1932.
Η Μεγάλη Βρετανία. ήταν μόνιμος αρωγός των κρατών που στα εδάφη τους υπήρχαν Κούρδοι, και ιδιαίτερα του Ιράκ γιατί η οικονομική βιωσιμότητα του εξαρτώταν σε μεγάλο βαθμό απ΄ το πετρέλαιο της Μοσούλης, ιστορικής περιοχής του Κουρδιστάν, και εφόσον τα κοιτάσματα του Νότου δεν είχαν βρεθεί ακόμα. Εξάλλου ένα μεγάλο και ισχυρό Ιράκ υπό Βρετανικό έλεγχο εξασφάλιζε την επιτήρηση των Ινδιών.
Στο Ιράν τώρα ίσως λόγο συγγένειας της γλώσσας και της καταγωγής τα πράγματα ήταν πιο ήρεμα.
Το 1932 η κυβέρνηση της Τουρκίας εκτοπίζει πολλές χιλιάδες Κούρδους και αποφασίζει την βίαιη αφομοίωσή τους, βαφτίζοντας την περιοχή τους ως Ανατολική Ανατολία ενώ τους ίδιους ως Ορεσίβιους Τούρκους.
Η κατάσταση των Κούρδων της Τουρκίας γίνεται ολοένα και χειρότερη και ιδιαίτερα μετά το 1944 όπου μπαίνει σε εφαρμογή ο θρησκευτικός νόμος και διάφορες άλλες απαγορεύσεις, ενώ μέχρι το 1965 απαγορευόταν η πρόσβαση των ξένων στις περιοχές τους. Με το τέλος του Β παγκοσμίου πολέμου πολλού Κούρδοι πηγαίνουν στην Σοβιετική Δημοκρατία του Μαχαμπάντ όπου υπάρχει υποψία δημιουργίας αυτόνομης δημοκρατίας αλλά η εγκατάλειψή τους απ΄ το Σταλινικό καθεστώς δεν οδηγεί πουθενά.
Πάντως μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960 επικρατεί σχετική ηρεμία στην περιοχή του Κουρδιστάν. Εκείνη
την εποχή έχουμε αφύπνιση του εθνικιστικού κινήματος ιδιαίτερα κάτω απ΄ την επίδραση του ένοπλου αγώνα του Μουσταφά Μπαρζανί στο Ιράκ. Αυτό σήμανε την αρχή κάποιων μεταρρυθμίσεων που άρχισαν να γίνονται στις αρχές του 1970.
Κάθε εθνικιστικό κίνημα των Κούρδων, Ιρακινό- Ιρανικό γινόταν σύμμαχος με τον εχθρό της κυβέρνησης της χώρας τους έστω κι αν ο σύμμαχος τους αυτός καταπίεζε τους Κούρδους της δικιάς του χώρας. Όταν ο θρυλικός Μουσταφά Μπαρζανί ξεσηκώθηκε κατά της Βαγδάτης τον βοήθησε ο σάχης του Ιράν, οι Ε.Π.Α., αλλά και το Ισραήλ. Ενώ όταν αργότερα ο Χομεϊνί έσφαζε τους Κούρδους του Ιράκ αυτοί βρήκαν στήριγμα στο Σαντάμ Χουσεϊν.
Όταν το 1975 ο σάχης και ο Σαντάμ υπογράφουν συμφωνία στο Αλγέρι μπαίνει σε εφαρμογή σχέδιο αφανισμού των Κούρδων με την βοήθεια του Χένρι Κίσσινγκερ και της C.I.A. Στο Ιράν μετά την Ισλαμική επανάσταση του Χομεϊνί οι Κούρδοι του Ιράν περνούν για λίγο καιρό χωρίς διώξεις αλλά σιγά σιγά στρέφεται εναντίον τους και τους στέλνει κατά δεκάδες στο εκτελεστικό απόσπασμα και εξορία.
Με τον Περσικοιρακινό πόλεμο οι Κούρδοι και των δύο χωρών ''αναπνέουν'' λίγο και ενισχύουν τις θέσεις τους. Ιδιαίτερα οι Κούρδοι απελευθερώνουν ορισμένες περιοχές όπου βρίσκουν καταφύγιο οι αντάρτες του Ρ.Κ.Κ., τουλάχιστον μέχρι το 1985 προκαλώντας τις ένοπλες επιδρομές των Τούρκων στο Ιρακινό έδαφος με βάση το ''δίκαιο της καταδίωξης'' και με την ανοχή της Βαγδάτης. Το Ρ.Κ.Κ. είναι το κόμμα των Κούρδων εργαζομένων της Τουρκίας και ιδρύθηκε το 1978.
Διαφοροποιήθηκε από τις αυτονομιστικές οργανώσεις του Ιράν και του Ιράκ αλλά και συνεργάστηκε μαζί τους. Το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Τουρκία τον Σεπτέμβρη του ΄80, η αναστολή όλων των ελευθεριών και η αθλιότητα των νοτιοανατολικών περιοχών της Τουρκίας επιταχύνουν την ριζοσπαστικοποίηση των Κούρδων της Τουρκίας με αιχμή του δόρατος το Ρ.Κ.Κ.
Όπως σημείωσα και πιο πάνω το κόμμα αυτό διαφοροποιήθηκε απ΄ τις αυτονομιστικές οργανώσεις του Ιράκ και του Ιράν και η διαφοροποίηση αυτή έγκειται στην καταγωγή των ηγετών του Ρ.Κ.Κ. που προέρχονται από λαϊκά στρώματα αντίθετα απ΄ τους άλλους, που είναι φεουδαρχικής καταγωγής.
Ακόμα και με τα συνθήματά τους κατά των προυχόντων και των αγάδων που συνεργάζονται με την κεντρική εξουσία.
Άλλη μεγάλη διαφορά είναι και η αριστερή ιδεολογία του Ρ.Κ.Κ. αλλά και ο ένοπλος αγώνας που ξεκίνησε το 1984 που όμως πολλές φορές αποξένωσε τους οπαδούς του, λόγω της άκριτης τρομοκρατίας που εφάρμοσε.
Το τέλος τώρα του οχταετούς Περσικοιρακινού πολέμου φέρνει ένα ''ξαναμοίρασμα των χαρτιών''.
Τα δύο κράτη νοιώθουν ικανά να ασχοληθούν και πάλι με τους Κούρδους. Ο Σαντάμ Χουσεϊν εξαπολύει τα στρατεύματά του ενάντια στις περιοχές των Κούρδων και με την χρήση χημικών όπλων εξοντώνει κάθε αντίδραση των Κούρδων ενώ εκτοπίζει αθώους πολίτες στο Νότο.
Στο Ιράν το δημοκρατικό κόμμα του Κουρδιστάν του Ιράν με ηγέτη τον δρα Αμπντελραχμάν Γκασεμπλού υποχωρεί και αρχίζει διαπραγματεύσεις με την κεντρική εξουσία. Σε συνάντηση σε Ιρανούς αξιωματούχους στην Βιέννη τον Ιούλιο του 1989 ο Γκασεμπλού δολοφονείται.
Στην Τουρκία το Ρ.Κ.Κ. συνεχίζει την ένοπλη δράση του αξιοποιώντας και τη βοήθεια της Συρίας η οποία νοιώθει να απειλείται απ΄ την Τουρκία γιατί στηρίζεται στα νερά του Ευφράτη για ύδρευσή της και οι Τούρκοι φτιάχνουν το φράγμα Ατατούρκ πάνω στο ποταμό για να ελέγχουν την ροή των νερών τόσο προς τη Συρία όσο και το Ιράκ. Το Ρ.Κ.Κ. μεταφέρει τα στρατεύματά του στην κοιλάδα Μπεκάα στο Λίβανο, κάτω από Συριακό έλεγχο, και εντίνουν τον αγώνα τους στο Τουρκικό Κουρδιστάν καθοδηγώντας ακόμα κα μαζικές εκδηλώσεις αντίστασης ενάντια στις Τουρκικές αρχές.
Μετά τον πόλεμο για το Κουβέϊτ και την ήττα του Σαντάμ απ΄ τα συμμαχικά στρατεύματα οι Κούρδοι του Ιράκ παρακινημένοι απ΄ τις συνεχείς εκκλήσεις και προτροπές του προέδρου Μπους και των άλλων Δυτικών ηγετών ξεσηκώθηκαν και άρχισαν να καταλαμβάνουν πόλεις και χωριά απελευθερώνοντας σε λίγες μέρες το 95% του Ιρακινού Κουρδιστάν.Ο Σαντάμ Χουσεϊν αφού δοκίμασε τις αντιδράσεις των Ε.Π.Α. που συνεχίζουν να κατέχουν μέρος του Νότου, στράφηκε κατά των Σιιτών στο Νότιο Ιράκ και αφού τους συνέτριψε έστειλε όλες τις δυνάμεις της Προεδρικής Φρουράς στον Βορρά όπου σε λίγες μέρες ανακατέλαβε όλους τους μεγάλους κόμβους.
Οι Κουρδικές πόλεις έπεσαν στα χέρια του Σαντάμ και άρχισε η σφαγή των Κούρδων και το κυνηγητό τους με ελικόπτερα κι αεροπλάνα μέχρι τα σύνορα με την Τουρκία και το Ιράν.
Η Τουρκία κρατάει κλειστά τα σύνορά της και αντιμετωπίζει μ΄ εχθρική στάση τους Κούρδους πρόσφυγες.
Η σφαγή τους είναι τόσο μεγάλη που ακόμα και οι θρυλικοί Κούρδοι αντάρτες ΠΕΣΜΕΡΓΚΑ, σύμβολα ηρωισμού στο Κουρδιστάν, κατέβηκαν απ΄ τα βουνά και παρέδωσαν τα όπλα τους ως αντάλλαγμα για λίγο νερό και φαί στα σύνορα με την Τουρκία.
Ποτέ μέχρι τώρα δεν αποτελούσαν ενιαίο κράτος με κεντρική εξουσία και η γεωγραφική θέση του Κουρδιστάν δεν είναι συγκεκριμένη. Ζουν στα οροπέδια και στην ορεινή περιοχή της Ανατολικής Τουρκίας, στο Βόρειο Ιράκ, στο Βορειοδυτικό Ιράν, στη Συρία και σε μέρος της Σοβιετικής Αρμενίας. Ο πληθυσμός τους δεν είναι ούτε αυτός ακριβής. Κυμαίνεται από 15 ως 40 εκαταμμύρια ανάλογα με τους ''παρατηρητές''. Στην Τουρκία ζουν 15 ως 20 εκατομμύρια, στο Ιράκ γύρω στα 5 εκατομμύρια, στο Ιράν 7-8 εκατομμύρια, στη Συρία 1.500.00 ενώ στη Σοβιετική Ένωση από 4000.000 ως 4.000.000. Η διασπορά τους σ΄ αυτά τα κράτη θα συνεχιστεί ακόμα.
Για το Ιράκ τώρα που τόσο πολύ οι Κούρδοι θέλουν αυτονομία μέσα σε δημοκρατική, δυτική αστικού τύπου, χώρα δεν ''προβλέπεται'' τίποτα νεότερο γιατί ο Σαντάμ είναι λιγότερο επικίνδυνος και περισσότερο προβλέψιμος από πριν. Έτσι με το πρόσχημα της ακεραιότητας του Ιράκ, οι Ε.Π.Α. άφησαν τον Σαντάμ γιατί τους βολεύει η γεωπολιτική ισορροπία της περιοχής και γιατί το Ιράκ παραμένει μια απ΄ τις μεγαλύτερες χώρες παραγωγής πετρελαίου και μια τεράστια αγορά για τα δυτικά προϊόντα.
Σ.Σ. Βέβαια απ΄το 1990 που γράφτηκε αυτό το κείμενο μέχρι τώρα πολλά έχουν αλλάξει στην περιοχή. Σοσιαλιστικές Κυβερνήσεις έχουν παραδώσει, στα χέρια των εχθρών τους, ηγέτες της Κουρδικής επανάστασης. Έχουν πέσει κυβερνήσεις, έχουν ανέβει άλλες. Έχουν εισβάλλει οι Δυτικοί σε χώρες, παλιοί συνεργάτες έγιναν εχθροί, εχθροί έγιναν σύμμαχοι. Πρώην συμμαχικές χώρες είναι υπό κατοχή, ηγέτες, έστω και παράφρονες, έχουν εκτελεστεί. Το μόνο που παραμένει σταθερό είναι το άλυτο Κουρδικό. Ένας ολόκληρος λαός (και δυστυχώς όχι ο μόνος) δεν έχει αποκτήσει ακόμα δικαίωμα αυτονομίας και αυτοδιάθεσης..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου