Κεφάλαιο 3ο
ΕΜΕΟ
Σ΄ αυτό το σημείο κάνω ένα μεγάλο άλμα κι αφήνω αρκετά σημαντικά γεγονότα που επηρέασαν την μορφή του αγώνα όλων των ενδιαφερομένων, για την περιοχή για να φτάσω στο σημαντικότερο, ίσως, γεγονός.
Το 1893 άρχισε μια κίνηση για αυτονόμηση της Μακεδονίας. Η κίνηση, στο τέλος, ''έγινε'' σοσιαλιστική και προχώρησε στην Β. Διεθνή.
Η ΕΜΕΟ ( Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση ) ήταν ανεξάρτητη κίνηση παρ΄ όλο που πολλά απ΄ τα ηγετικά και ιδρυτικά στελέχη της ήταν Βούλγαροι διανοούμενοι.
Η δημιουργία μιας αυτόνομης Μακεδονίας σήμαινε ότι στη συγκρότησή της θα συμμετείχαν ισότιμα όλοι οι λαοί που κατοικούσαν στα εδάφη της ανεξάρτητα από γλώσσα, θρησκεία ή εθνότητα.
 |
| Κατεχάκης |
Η ΕΜΕΟ αναπτύχθηκε πρώτα και κύρια στους Σλαβομακεδόνες που υποστήριζαν, μέσω της κίνησης, ότι αποτελούν χωριστή εθνότητα κι ανεξάρτητη απ΄ τους Βούλγαρους.
Σκοπός της κίνησης είναι η απελευθέρωση της Μακεδονίας απ΄ τους Τούρκους και η δημιουργία ανεξάρτητου Μακεδονικού Κράτους. Εν τω μεταξύ περνούν στις τάξεις της και στην ηγεσία της ριζοσπάστες σοσιαλιστές Μακεδόνες, (Σαντάσκι και Πανίτσα) και η κίνηση γίνεται μια επαναστατική οργάνωση που αποκρούει με κάθε τρόπο τις βλέψεις των Βουλγάρων.
Η ΕΜΕΟ απ΄ το 1895 προωθεί την οργάνωση των επαναστατικών πυρήνων με κεντρικό σύνθημα ''Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΣΤΟΥΣ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ''. Η Βουλγαρία νοιώθει άμεση απειλή των επεκτατικών της σχεδίων και οργανώνει δικά της Βουλγάρικα ένοπλα σώματα από παραστρατιωτικές, ήδη υπάρχουσες, οργανώσεις όπου γυμνάζονταν φανατικοί Βουλγαρόφωνοι. Το 1895 οι ''Λέσχες σκοποβολής'' όπως ονομάζονταν, δημιούργησαν ενιαία οργάνωση, η οποία εξέλεξε σε συνέδριο που έγινε στη Σόφια κεντρικό όργανο, την επωνομαζόμενη ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ / ΒΕΡΧΟΒ ΚΟΜΙΤΕΤ. (απ΄ το Βέρχοβ τα μέλη της κίνησης λέγονται και Βερχοβιστές). Οι Βερχοβιστές ήθελαν την ένωση της Μακεδονίας στη Βουλγαρία.
Τρόπος δράσης της ΕΜΕΟ
Το 1896 η ΕΜΕΟ συγκάλεσε διάσκεψη και ''χώρισε'' την Μακεδονία σε πέντε επαναστατικούς τομείς: 1) της Θεσσαλονίκης, 2) του Μοναστηρίου, 3) των Σκοπίων, 4) της Στρωμνίτσας, και
5) Σερρών και Θράκης.
Κέντρο του τελευταίου τομέα ήταν η Αδριανούπολη. Στην ίδια διάσκεψη συζητήθηκε και ο τρόπος εξοπλισμού και οικονομικής ενίσχυσης της οργάνωσης. Ο συνηθισμένος τρόπος ήταν οι έρανοι. Αλλά άρχισαν να κυκλοφορούν ομόλογα τα οποία θα πλήρωνε όταν γίνονταν εξουσία. Παράλληλα έκανε και απαγωγές απ΄ όπου έπαιρνε λύτρα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της απαγωγής της Αμερικανίδας Ιεραποστόλου Στόουν στις 21-8-1901 για την οποία ζήτησαν 14.000 τούρκικες λίρες ως λύτρα. Για τον εξοπλισμό τους απευθύνθηκαν αρχικά στην Βουλγαρία η οποία τους έδωσε 4.000 τουφέκια. Όταν όμως οι πιέσεις της Βουλγαρίας για ηγεμονία της οργάνωσης έγιναν ασφυκτικές, η ΕΜΕΟ βρήκε άλλες πηγές, όπως η Ελλάδα, Αλβανία, Σερβία και όπου αλλού έβρισκαν γιατί αυτά δεν επαρκούσαν.
Πάντως η δράση της ΕΜΕΟ ήταν πιο αποτελεσματική στον πολιτικό τομέα. Στα χωριά που κατόρθωνε να ελέγξει, παρέμβαινε στην οικονομική ζωή και ρύθμιζε την σχέση κολίγων- τσιφλικάδων κι έλυνε τις διαφορές των κατοίκων χωρίς αυτοί να χρειαστεί ν΄ απευθυνθούν στα Τουρκικά ή στα εκκλησιαστικά δικαστήρια.
Η αντίδραση της Βουλγαρίας
Όταν οι Βούλγαροι είδαν ότι δεν μπορούν να θέσουν υπό την επιρροή τους την ΕΜΕΟ, οργάνωσαν δικές τους ένοπλες ομάδες, τους γνωστούς κομιτατζίδες, που άρχισαν άγριο πόλεμο και τρομοκράτηση της περιοχής.
Οι Κομιτατζίδες δεν συγκρούονται με Τούρκους αλλά χτυπούν αποκλειστικά Έλληνες ή Γραικομάνους δηλαδή Σλαβόφωνους που έμειναν στην Ελληνική εκκλησία.
Η τρομοκρατία που ασκούσαν οι Βούλγαροι, τελικά προκάλεσε την αντίδραση των Τούρκων. Όχι όμως προς την πλευρά τους αλλά προς την πλευρά της ΕΜΕΟ. Συλλαμβάνονται άνθρωποι που μετά από βασανιστήρια μαρτυρούν οπλισμό και μέλη της οργάνωσης. Οι Βούλγαροι ήλπιζαν ότι μια αποκεφαλισμένη ΕΜΕΟ θα ήταν εύκολη λεία τους για να την χρησιμοποιούν για δικούς τους σκοπούς.
Τον Αύγουστο του 1902 οι Βερχοβιστές, ''στήνουν'' στην Μακεδονία τον συνταγματάρχη Γιαγκόφ για να μπει επικεφαλής μιας εξέγερσης που ετοίμαζε η ΕΜΕΟ, αφού οι ηγέτες της είχαν ήδη συλληφθεί και διωχθεί απ΄ την περιοχή ή φυλακιστεί. Ο Γενικός Γραμματέας όμως της ΕΜΕΟ, Ντάμε Γκρούεφ, έδωσε εντολή απ΄ την φυλακή, στις οργανώσεις να μην συνεργαστούν με τον Γιαγκόφ.
Ο Γιαγκόφ προσπαθεί να συγκεντρώσει γύρω του τις ένοπλες ομάδες. Καταφέρνει να συγκροτήσει μια σύσκεψη, στην οποία πήρε μέρος κι ένας 'Ελληνας καπετάνιος, ο Κώττας, που ήταν πρώην μέλος της ΕΜΕΟ, και δηλώνει ότι όλα είναι έτοιμα για εξέγερση που θα γινόταν στις 7/9/1902.
Τελικά δεν κατάφερε να κάνει τίποτα το σημαντικό στην ''εξέγερση'' του. Στις 30/9/1902 χτυπήθηκε από Τουρκικά αποσπάσματα στην Μπομέστα (Βύργο) και τελικά βοηθήθηκε, ο Γιαγκόφ απ΄ τον Κώττα να διαφύγει.
Στις 22/10/1902 ο Γιαγκόφ έρχεται και πάλι σ΄ επαφή με εκπροσώπους της ΕΜΕΟ αλλά και πάλι οι τελευταίοι αρνούνται να συνεργαστούν μαζί του.
Ανάλογη ήταν και η τύχη των προσπαθειών που έκαναν και Βερχοβιστές και στην υπόλοιπη Μακεδονία. Ακόμα και δικοί τους άνθρωποι ήρθαν τελικά σε ρήξη με την οργάνωσή τους ακριβώς λόγω της προβοκατόρικης και τρομοκρατικής δράσης τους, που οδήγησε τους Τούρκους σε βιαιότητες απέναντι σε αθώους κατοίκους της Μακεδονίας.
Παρεμβάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων
 |
| Καπετάν Κώττας |
Η κατάσταση δεν άλλαξε πολύ. Τότε παρεμβαίνει η Αγγλία η οποία προτείνει την πρόσληψη Ευρωπαίων αξιωματικών στην χωροφυλακή της Μακεδονίας. Ακόμα ένα υπόμνημα της Αυστρίας έπειτα από έγκριση της Ρωσίας, απαιτούσε απ΄ την Υψηλή Πύλη τα εξής:
1) Διορισμό Γενικού Επιθεωρητή με τριετή θητεία. Η αλλαγή του θα γίνονταν με σύμφωνη γνώμη Αυστρίας- Ρωσίας.
2) Ο Γενικός Επιθεωρητής θα μπορούσε να χρησιμοποιεί τον Τουρκικό στρατό χωρίς ν΄ απαιτείται
ειδική άδεια απ΄ την Πύλη.
3) Θα εντάσσονταν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι με βαθμούς Τούρκων αξιωματικών.
4) Στη χωροφυλακή το ποσοστό των Χριστιανών θα ήταν ανάλογο με το ποσοστό των Χριστιανικών πληθυσμών.
5) Θα ανασυντάσσονταν η φορολογία και θα γινόταν κατ΄ άτομο κι όχι κατά χωριά.
6) Θα χορηγείτο αμνηστία και τέλος
7) θα επανέρχονταν στα χωριά τους όλοι οι πρόσφυγες (που είχαν καταφύγει κυρίως στην Βουλγαρία).
Είναι φανερό ότι το Μακεδονικό πρόβλημα έπαιρνε νέες διαστάσεις.
Η θέση της Αυστρίας- Ρωσίας, που τελικά αποδέχτηκε και η Αγγλία, ήταν ότι δεν υπήρχε άλλη λύση πέρα απ΄ την αποδοχή των δεδομένων του πληθυσμού. Η Αγγλία μάλιστα προχώρησε και πιο πέρα. Ζήτησε χορήγηση αυτονομίας στην Μακεδονία με αναγνώριση όλων των εθνοτήτων που κατοικούσαν σ΄ αυτήν. Πίστευαν άλλωστε, οι Άγγλοι αλλά και οι άλλοι, ότι αυτό θα οδηγούσε στην ανακοπή του DRANG OACH OSTEN.
H Tουρκία αποδέχτηκε τις προτάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, μόνο που η εφαρμογή τους ήταν δύσκολη λόγω της αδυναμίας της Τουρκικής Διοίκησης. Το θετικό στην υπόθεση ήταν ότι διορίστηκε ως Γενικός Επιθεωρητής ένας Τούρκος μορφωμένος με ευρωπαϊκή παιδεία και ανθρωπιστής. Ο Χουσείν Χιμλή Πασά που όμως ήταν Νεότουρκος.
Τα σχέδιά του, (εξαφάνιση των Κομιταζίδων κι εκσυγχρονισμός της Διοίκησης) δεν λειτούργησαν γιατί αντέδρασαν οι Μουσουλμάνοι στην συγκρότηση χωροφυλακής και από Χριστιανούς. Έτσι τον Μάρτη του 1903 εξεγέρθησαν οι Αρβανίτες Μουσουλμάνοι στην Μητροβίστα του Νόβι Παζάρ και συνέλαβαν την Προξενική Επιτροπή. Ο Χιμλή Πασά, κινήθηκε εναντίον τους, τους απομόνωσε, ελευθέρωσε τους Πρόξενους και τους υπέταξε. Όμως όλες οι κινήσεις του ήταν κι ενάντια στην ΕΜΕΟ, που εκείνη την εποχή είχε ουσιαστικά, αναστείλει την δράση της.
Κεφαλαίο 4ο
Η Εξέγερση του Ίλιντεν (20/7/1903)
Οι Βουλγαρικές αρχές δεν ήθελαν το πρόγραμμα των Μεγάλων Δυνάμεων, που μνημόνευσα πιο πάνω. Έτσι εξωθούσαν τον πληθυσμό που επηρέαζαν σε νέα εξέγερση.
Επωφελήθηκαν απ΄ την αμνηστία, που η Αυστρία είχε προτείνει και δολοφονώντας Έλληνες και Πατριαρχικούς. Κύρια όργανα της Βουλγαρικής πολιτικής ήταν μικρές ομάδες που είχαν μείνει κρυμμένες στα ορεινά. Οι ενέργειες τους είχαν φέρει αποτελέσματα. Μέσα σε λίγους μήνες 18 χωριά της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας είχαν προχωρήσει σε σχίσμα.
Εκείνη την στιγμή διασπάται και η ΕΜΕΟ. Άλλοι επηρεάζονται και προσχωρούν στους Βερχοβιστές ενώ οι ριζοσπάστες σοσιαλιστές με πρώτους τους ηγέτες Γκότσε Ντέλτσεφ και Γιάννε Σταντάσκι παρέμεναν πιστοί στις αρχικές τους θέσεις.
Ο Χιμλή Πασάς δηλώνει ότι στην Μακεδονία δρούσαν 90 ένοπλες ομάδες- Κομιτατζίδες με δύναμη περίπου 3.000 αντρών.
Παράλληλα ο Βρετανός πρόξενος στο Μοναστήρι ειδοποιούσε την κυβέρνησή του ότι μοιράστηκαν στα χωριά 40.000 όπλα.
Δεν θ΄ αναφερθώ σε τρομοκρατικές ενέργειες που έκαναν οι Βερχοβιστές και οι οπαδοί τους απέναντι ειδικά στους Έλληνες, ούτε και στις εσωτερικές συγκρούσεις της ΕΜΕΟ και την προβοκατόρικη στάση που κράτησαν και οι μεν, και μέρος των δε στην προετοιμαζόμενη εξέγερση.
Στις 4 Απρίλη 1903 έγινε σύσκεψη της ΕΜΕΟ στην Σμίλεβο με πρόεδρο τον Δαμιανό Γκρούεφ. Στην σύσκεψη αποφασίστηκε η εξέγερση, Αρχίζει η προετοιμασία λοιπόν του Ίλιντεν, που σημαίνει ημέρα του Αηλιά.
Οι προετοιμασίες τελείωσαν στις 13/6/1903. Γίνεται δεύτερη σύσκεψη στο Σμίλεβο όπου και καθορίζεται η 20/7/1903 ως ημερομηνία έναρξης της εξέγερσης. Ως κέντρο της εξέγερσης ορίζεται η Δυτική Μακεδονία, όπου η ΕΜΕΟ διέθετε 1600 ένοπλους. Την στρατιωτική ηγεσία αναλαμβάνει ο Σαράφοφ, που παλαιότερα άνηκε στους Βερχοβιστές και εκείνη την εποχή είχε προσχωρήσει στην ΕΜΕΟ.
Η εξέγερση του Ίλιντεν περιορίστηκε ουσιαστικά στην Δυτική Μακεδονία και ο κύριος λόγος ήταν η εύκολη προμήθεια όπλων απ΄ την Αλβανία.
Εκεί χτυπήθηκαν Τούρκικα φυλάκια και οι επαναστάτες κατέλαβαν κωμοπόλεις και εγκαταστάθηκαν στο Κρούσοβο όπου ορίστηκε ως κέντρο της προσωρινής κυβέρνησης Κάρεφ και Ντίνου.
Στις άλλες περιοχές η κίνηση ήταν περιορισμένη. Οι Τούρκοι κίνησαν και έπνιξαν την εξέγερση. Όμως η σφαγή αθώων και ενόχων ήταν τρομερή.
Η Επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων
Μετά την καταστολή της εξέγερσης αρχίζουν παραστάσεις στις Μεγάλες Δυνάμεις για να παρέμβουν στο θέμα της Μακεδονίας, υποστηρίζοντας ότι αιτία της εξέγεραης ήταν τα μέτρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις, με πρώτη τη Ρωσία επενέβησαν και πάλι και απαίτησαν νέες μεταρρυθμίσεις που έγιναν γνωστές ως Μεταρρυθμίσεις της Μυστέγκης, μέρος που συμφωνήθηκαν αυτές μεταξύ Ρωσίας και Αυστρίας. Περιελάμβαναν εννέα σημεία:
1) Κοντά στον Χιμλή Πασά να τοποθετηθούν Ρώσοι και Αυστριακοί πράκτορες που θα τον παρακολουθούν σε κάθε μετακίνηση.
2) Να αναδιοργανωθεί η Οθωμανική Χωροφυλακή και ν΄αναλάβει την διοίκηση της Ευρωπαίος αξιωματούχος.
3) Να τροποποιηθούν τα διοικητικά όρια των περιοχών ώστε να αποτελούν περιοσσότερο καθαρές εθνικές ενότητες.
4) Ν΄ αναδιοργανωθεί η δικαιοσύνη με εισαγωγή σ΄ αυτή και Χριστιανών και να δημιουργηθεί Τοπική Αυτοδιοίκηση.
5) Να καταρτιστούν επιτροπές για να ερευνήσουν τα εγκλήματα που έγιναν κατά την εξέγερση και πριν την επίσημη έναρξή της.
6) Να δοθούν βοηθήματα για να επιστρέψουν οι πρόσφυγες και ν΄ αποκαταστήσουν τις ζημιές.
7) Ν΄ απαλλαγούν απ΄ τους φόρους τα χωριά που καταστράφηκαν.
8) Να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που είχε υποσχεθεί τον Φεβρουάριο του 1903 και
9) να διαλύσει τις άτακτες εφεδρείες των Ιλάβηδων που είχαν κάνει μεγάλες καταστροφές και λεηλασίες.
Η Ελληνική παρέμβαση
Η παρέμβαση των Ελλήνων, που εθνολογικά κυριαρχούσαν στο Νότιο τμήμα της Μακεδονίας, γίνεται σε πρώτη φάση μέσω Πατριαρχείου.
Σ΄ αυτό το σημείο έρχονται σε ρήξη με τους Βούλγαρους οι οποίοι δολοφονούν Έλληνες και τους συμμάχους τους Σλαβομακεδόνες και Κουτσόβλαχους.
Και ειδικά τους Κουτσόβλαχους που είχαν ''ενσωματωθεί" με τους Έλληνες.
Ως το 1903 οι Έλληνες ως κράτος δεν είχαν παρέμβει ουσιαστικά στα όσα μέχρι τώρα έχουν γίνει.
Από εκκλησιαστική άποψη η Μακεδονία των αρχών του 20ου αιώνα είχε την εξής μορφή: Yπήρχαν τρία Βιλαέτια.
Το Βιλαέτι του Μοναστηριού που έπιανε το Νοτιοδυτικό τμήμα της. Την σημερινή Ελληνική Δυτική Μακεδονία, την περιοχή Μοναστηριού και τμήμα της σημερινής Αλβανίας με την Κορυτσά και το Ελβασάν.
Της Θεσσαλονίκης που περιελάμβανε τους σημερινούς νομούς Πιερίας, Ημαθείας, Χαλκιδικής, Σερρών, Δράμας, Καβάλας και τέλος το Βιλαέτι των Σκοπίων που έπιανε την Βόρεια απ΄ το Μοναστήρι Μακεδονία. ( Ανδριανούπολη Θράκης)
Στο Βιλαέτι Μοναστηρίου ζούσαν 490.000, περίπου, Χριστινοί. Απ΄ αυτούς στην ακμή της Βουλγαρικής εξάπλωσης οι 174.000 είχαν περάσει στην σχισματική εξαρχία, 6.800 ήταν Σερβίζοντες, 138.000 ήταν καθαροί Έλληνες και 172.00 πιστοί στο Πατριαρχείο Σλαβόφωνοι. Ακόμα απ΄ τα 651 χωριά των κοιλάδων Μοναστηρίου, Περιπιλέ, Φλώρινας, Αχρίδας και Κριτσόβου, τα 350 είχαν προσχωρήσει στο σχίσμα.
Στο Βιλαέτι της Θεσσαλονίκης σε συνολικό και ακριβή πληθυσμό 1.091.027 κατοίκων, στις αρχές του 1903 υπήρχαν 310.515 οπαδοί του Πατριαρχείου και 215.236 της εξαρχίας. Οι υπόλοιποι είναι Μουσουλμάνοι και Εβραίοι. Στην Βόρεια απ΄ το Μοναστήρι Μακεδονία ζούσαν περίπου 1.000.000 κάτοικοι απ΄ τους οποίους ήταν 532.000 Μουσουλμάνοι, 360.000 Πατριαρχικοί και 108.000 οπαδοί της εξαρχίας (σχισματικοί).
Τι κάνει η εκκλησία;
H εκκλησία έκανε σκληρό αγώνα κατά της Εξαρχίας και των Βουλγάρων. Ο μητροπολίτης Χρυσόστομος (Δράμας και μετέπειτα Σμύρνης) κήρυττε επίσημα τον ένοπλο αγώνα κατά των σχισματικών. Ο μητροπολίτης Ιωακείμ Γ. (Φορόπουλος) πρώτα μητροπολίτης Μελεννίκου και αργότερα Πελαγονίας (Μοναστηρίου), όταν άρχισαν οι δολοφονίες απ΄ τους Βούλγαρους, οργάνωσε ένοπλα τμήματα για αντίδραση.
Η καθαρά Ελληνική παρέμβαση ξεκινά απ΄ την στιγμή που διορίζεται μητροπολίτης Καισαρείας ο Γερμανός Καραβαγγέλης απ΄ την Στύψη της Λέσβου. Αλωνίζει ο Καραβαγγέλης με ένοπλες ομάδες την Δυτική Μακεδονία που είναι το κέντρο τόσο των Βερχοβιστών, όσο και της ΕΜΕΟ. Με την δική του παρέμβαση μια σειρά χωριών όπως τα : (στην παρένθεση η σημερινή τους ονομασία) Ρούλια (Κώττας), Τύρνοβο (Πράσινο), Τρισία (Τρίβουνο), Γκαμπρέσι (Γαύρος) και Τρερνόβιστα (Μακρόκαμπος), εγκατέλειψαν το σχίσμα και επανήλθαν στο Πατριαρχείο. Με δική του παρέμβαση δημιουργείται και η πρώτη ένοπλη οργάνωση απ΄ τους προκρίτους των χωριών.
Ελληνικές, Μακεδονικές, Οργανώσεις
Σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση των Ελληνικών θέσεων στην Δυτική Μακεδονία, έπαιξε ο Κωνσταντίνος Κώττας απ΄ το χωριό Ρούλια που σήμερα έχει το όνομά του.
Είχε βγει το αντάρτικο το 1898 όταν μαζί με συντρόφους του σκότωσε έναν τουρκαλβανίτη καταπιεστή της περιοχής.
Ο Κώττας με την ίδρυση της ΕΜΕΟ προσχώρησε σ΄ αυτήν και ήταν Καπετάνιος Κορεστιών. Αργότερα συγκρούστηκε με την οργάνωση, γιατί διαφωνούσε με τα χτυπήματα κατά των Πατριαρχικών και συνεργάστηκε με τον Βούλγαρο Βερχοβιστή Γιαγκόφ κατά της ΕΜΕΟ.
Απ΄ την στιγμή της εμφάνισης στο προσκήνιο του Γερμανού Καραβαγγέλη ο Κώττας και η ομάδα του βρίσκονται ουσιαστικά κάτω απ΄ τις διαταγές του Μητροπολίτη. Άλλοι που προσχώρησαν στην Ελληνική υπόθεση μετά από παρότρυνση του Καραβαγγέλη είναι οι καπετάνιοι Παύλος Κύρου απ΄ το Ζίλοβο ( Αντάρτικο), ο Δημήτρης Νταλίπης απ΄ το Γκαμπρίσι (Γαύρο), ο Νικόλαος ή Λάκης Νταηλάκης απ΄ την Καστοριά. Ακόμα προσχώρησαν τα παλιά στελέχη της ΕΜΕΟ Βαγγέλης Γεωργίου ή Νάτσης απ΄ τα Ασπρώγεια και ο Γκέλε που ήταν Βουλγαροδιδάσκαλος στα τύρσια (Τρίβουνο). Προσχώρησε ακόμα και ο παλιός κλέφτης, Καραλίβανος που είχε αμνηστευθεί απ΄ τον Σουλτάνο και είχε χρησιμοποιηθεί απ΄ τους Τούρκους στις κατά της ΕΜΕΟ επιχειρήσεις. Ένας πολύ σημαντικός συνεργάτης του Μητροπολίτη ήταν ο Ναούμ Σπανός απ΄ την Χρούπιστα (Άργος Ορεστικό), φανατικός εχθρός της ΕΜΕΟ.
Εκτός απ΄ τον Γερμανό Καραβαγγέλη, σημαντικό ρόλο στην οργάνωση του Ελληνικού Μακεδονικού αγώνα παίζει ο Ίωνας Δραγούμης, που κινείται ως προξενικός υπάλληλος, στην αρχή στην Ανατολική Μακεδονία και αργότερα σαν γραμματέας του Προξενίου του Μοναστηρίου.
Εκεί οργανώνει την Άμυνα, μια ελληνική οργάνωση που συνεργάζεται στενά με τον Γερμανό Καραβαγγέλη.
Δημιουργούνται, ακόμα, οργανώσεις στην Φλώρινα αλλά και στα βασικά κέντρα της Ανατολικής και Κεντρικής Μακεδονίας. Επικεφαλής των οργανώσεων μπαίνουν δάσκαλοι, κληρικοί, προξενικοί υπάλληλοι και γενικά προύχοντες των χωριών. Οι οργανώσεις αυτές είχαν ονομασίες όπως Αδελφότητα, Φιλόπτωχος, Φιλική Εταιρία κ.α.
Επίσημα το Ελληνικό Κράτος δίσταζε ν΄ αναλάβει τον Μακεδονικό αγώνα και μόνο μετά την κατάπνιξη της εξέγερσης του Ίλιντεν θ΄ αναλάβει κάποιες πρωτοβουλίες.
Στις 15/8/1903 οι Μακεδονικοί σύλλογοι Αθήνας και Πειραιά οργανώνουν συλλαλητήριο στις στήλες του Ολυμπίου Διός ενώ στις 10/8/1903 είχε οργανωθεί επιτροπή Μακεδόνωνν με πρόεδρο τον Αρχιεπίσκοπο Θεόκλητο και μέλη τους Ιωάννη Βαλαωρίτη, Δημήτρη Βικέντιο, Μάρκο Δραγούμη, Ιωάννη Καυτατζόγλου, Κωνσταντίνο Ραντιβάν και Γεώργιο Στρέϊτ.
Η επιτροπή αυτή οργάνωσε έρανο για να στείλει βοήθεια στον Ελληνικό πληθυσμό που πέρασε σκληρή δοκιμασία με την κατάπνιξη της εξέγερσης του Ίλιντεν.
Ένοπλα Ελληνικά τμήματα στη
Δυτική Μακεδονία
Το καλοκαίρι του1904 αποφασίζεται η αποστολή Ελληνικών τμημάτων στην Δυτική Μακεδονία. Αυτά τα τμήματα χτυπούσαν με τον ίδιο τρόπο και αγριότητα που χτυπούσαν οι Βούλγαροι Κομιτατζίδες και η ΕΜΕΟ.
Στις 27 προς 28/8/1904 περνάει στη Δυτική Μακεδονία ο Παύλος Μελάς αλλά στις 13/10/1904 σκοτώνεται από τουρκικό απόσπασμα που τον περικύκλωσε στη Στάτιστα (σημερινός Μελός).
Ακολουθεί η αποστολή κι άλλων ομάδων όπως του Γεωργίου Κατεχάκη ή Ρούβια στις 4/11/1904, ο οποίος αναλαμβάνει και αρχηγός στο Βιλαέτι του Μοναστηρίου. Την ίδια εποχή διορίζεται ως πρόξενος στην Θεσσαλονίκη ο Λάμπρος Κορομηλάς, απ΄ τους ηγέτες του Ελληνικού Μακεδονικού αγώνα.
 |
| Παύλος Μελάς |
Οι Τούρκοι στα πλαίσια των μεταρρυθμίσεων που τους είχαν επιβάλλει οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν ήταν σε θέση να επιβάλλουν την τάξη.
Από Ελληνικής πλευράς στην Κεντρική Μακεδονία συγκροτήθηκαν οι πιο κάτω ένοπλες ομάδες: του Λεωνίδα Παπαμαλικού και Εμμανουήλ Κατσιγάρη (Κρητικών Εθελοντών) και των Μακεδόνων Γιοβάνη, Τσώρη, Μαλαμάτη, Αντωνίου και Πέτρου Γεωργίου.
Το 1904 είχαν συγκροτηθεί 8 ένοπλα σώματα. Δεν γράφω τις περιοχές όπου δημιουργήθηκαν οι βάσεις των Ελλήνων ανταρτών όχι επειδή δεν είναι σημαντική η καταγραφή τους αλλά για να περάσω σε μια άλλη σημαντική παράμετρο του Μακεδονικού αγώνα, τους Νεότουρκους.
Πριν περάσω όμως στους Νεότουρκους θέλω να σημειώσω ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις ανησύχησαν απ΄ την δράση των Ελλήνων και κάνουν προτάσεις προς την Ελλάδα, Βουλγαρία και Τουρκία. Τυπικά η Μακεδονία είχε αυτονομηθεί απ΄ τον Χιμλή Πασά και η Οθωμανική Αυτοκρατορία δήλωνε αδυναμία να ειρηνεύσει την περιοχή.
Οι επιτυχίες των Ελλήνων στην Μακεδονία προκαλούν την αντίδραση των Βουλγάρων στις Ελληνικές παροικίες της Βουλγαρίας.
Την άνοιξη του 1906 καίγονται Ελληνικές εκκλησίες, κλείνονται Ελληνικά σχολεία, λεηλατούνται σπίτια και μαγαζιά, κυνηγούνται οι Έλληνες στη Βάρνα, Φιλιππούπολη, Τατάκ- Παξαρτζίκ και τελικά καταστρέφεται τελείως η Ελληνική πόλη Αγχίαλος. Οι διώξεις γενικεύονται και οι Έλληνες εκδιώκονται απ΄ τις Βουλγαρικές πόλεις.
Η πρόταση της ΕΜΕΟ για ανεξάρτητη Μακεδονία ως λύση για να μην ξεσπιτωθούν άνθρωποι. Όμως δεν υπάρχει έδαφος για μια τέτοιου είδους συνεννόηση. Ο εθνικιστικός φανατισμός έχει φτάσει στα άκρα και φαίνεται ότι η μόνη λύση είναι η ανταλλαγή πληθυσμών.
Νεότουρκοι
Οι 1908 το κίνημα των Νεότουρκων ανατρέπει την κατάσταση στη Μακεδονία θέτοντας ωμά το θέμα των Βαλκανικών πολέμων.
Το κίνημα των Νεοτούρκων άρχισε να αναπτύσσεται απ΄ το 1905 μετά την επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων στα της Οθωμανικής Αυοκρατορίας.
Η Ρωσική επανάσταση του 1905 βοήθησε για δραστηριοποίηση της κίνησης των Νεότουρκων. Το κομιτάτο ΕΝΩΣΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΔΟΣ εξελίχθηκε από Οθωμανικό δηλαδή υπερεθνικό, σε εθνικιστικό Τουρκικό κόμμα.
Μέχρι το 1905 όλα τα κινήματα στη Τουρκία δρούσαν ''μεσαιωνικά'' δηλαδή αυθόρμητα. Το κομιτάτο ΕΝΩΣΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΔΟΣ ήταν το πρώτο δυτικογενές κίνημα. Είχε μεταφερθεί στο Παρίσι και δρούσε από εκεί. Στα τέλη του 1907 έγινε ένα συνέδριο στο Παρίσι όπου πήραν μέρος οι περισσότερες επαναστατικές οργανώσεις των εθνοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και προσχώρησαν ή συνεργάστηκαν με το κομιτάτο.
Έτσι προσχώρησε το Αρμένικο εθνικιστικό κόμμα Ντασνάξ Τσουτιούν και αργότερα η Αριστερή πτέρυγα της Μακεδονικής οργάνωσης του Γιάννε Σαντάσκη. Σ΄ αυτό το συνέδριο για πρώτη φορά μπήκε το σύνθημα ''Ένοπλη Επανάσταση''.
Αμέσως μετά η έδρα του κομιτάτου μεταφέρθηκε, απ΄ το Παρίσι στη Θεσσαλονίκη. Αυτή τη περίοδο αποφασίζει η Αυστροουγγαρία να φτιάξει σιδηροδρομική γραμμή στην περιοχή και αποφασίζεται απ΄ τους Δυτικούς η αυτονομία της Μακεδονίας. Τα μέτρα αυτά ξεσήκωσαν τους Ισλαμικούς πληθυσμούς.
Ο Χαμίτ Σουλτάνος θέλησε να καταπνίξει τις εξεγέρσεις των Ισλαμιστών κουβαλώντας στρατεύματα απ΄ την Μικρά Ασία.
Αυτά όμως προσχώρησαν στην εξέγερση με αποτέλεσμα, ο Σουλτάνος να παύσει την παλιά κυβέρνηση και όρισε νέα, με πολλά στελέχη της προσκείμενα στο κίνημα των Νεότουρκων στις 24/7/1908.
Τον Οκτώβρη του ίδιου χρόνου έγιναν και βουλευτικές εκλογές για ανάδειξη 180 μελών του κοινοβουλίου (150 Τούρκοι, 30 Χριστιανοί, 22 Έλληνες, 8 άλλες εθνότητες).
Η εθνικιστική αντίδραση των Τούρκων είχε σαν αποτέλεσμα να βγει η Γερμανία κερδισμένη σε σχέση με τις άλλες Μεγάλες Δυνάμεις, γιατί υποστήριζε την ακεραιότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και παρουσιαζόταν ως προστάτης του Ισλάμ.
Το κίνημα των Νεότουρκων ήταν αστικό, όπως υποστήριζε και ο Λένιν, γιατί τα συμφέροντά του κινήματος ταυτίζονταν με τα συμφέροντα των Τούρκων αστών. Το κίνημα έπνιξε με τα όπλα απεργίες και συνέτριψαν, όπου μπορούσαν τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Βαλκανικών λαών. Γι΄ αυτό ήρθε και σε ρήξη με όλα τα σοσιαλίζοντα κινήματα που είχαν προσχωρήσει στο κομιτάτο ΕΝΩΣΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΔΟΣ.
Στο Σύνταγμα που δημοσιεύτηκε το Σεπτέμβρη του1908 οι Νεότουρκοι ενώ μιλάνε για αγροτικές μεταρρυθμίσεις και γενικά για μέτρα που θα ανακούφιζαν τα λαϊκά στρώματα δεν κάνουν τίποτα ουσιαστικό και αφήνουν να φανεί ο σωβινισμός τους:
1) Καθιερώνεται ως επίσημη η Τουρκική γλώσσα. Δικαίωμα να εκλεγούν στη Βουλή είχαν μόνο όσοι ήξεραν πολύ καλά τουρκικά.
2) Στο εθνικό ζήτημα οι Νεότουρκοι κήρυξαν τον οργανισμό που τυπικά σήμαινε ισότητα όλων των υπηκόων του Σουλτάνου αλλά ουσιαστικά αρνούνταν πως υπήρχε εθνικό ζήτημα στην Τουρκία και ήθελαν να αφομοιώσουν με την βία όλες τις εθνικές μειονότητες.
Έλεγαν ότι ''...μπορούσαν να επιτρέψουν στις εθνικές μειονότητες να διατηρήσουν την θρησκεία τους, αλλά όχι και την μητρική τους γλώσσα και αξίωναν να διατηρηθεί ενιαία και αδιαίρετη η Οθωμανική Αυτοκρατορία''.
'Οι Νεότουρκοι δεν είχαν καθαρά τουρκική συνείδηση, κατέχονταν απ΄ την ιδέα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και γύρευαν να την διατηρήσουν, συγχωνεύοντας όλες τις εθνότητες με την βία ή με το καλό σ΄ ένα Οσμανικό κράτος. Ήταν κάτι παρόμοιο με την Ελληνική Μεγάλη Ιδέα που ήθελε να αφομοιώσει και να κυριαρχήσει πάνω σ΄ όλες τις άλλες εθνότητες...
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Επέλεξα να σταματήσω την εργασία μου στους ''Νεότουρκους'' και να μην προχωρήσω πιο πέρα απ΄ το 1908-1909 γιατί το Μακεδονικό ζήτημα μπαίνει σε μια νέα φάση που ολοκληρώνεται με το τέλος του Α. Παγκοσμίου πολέμου. ''Αδρανοποιείται'' την περίοδο του Β. Παγκοσμίου πολέμου και τα αμέσως επόμενα απ΄ αυτόν χρόνια με νέους πρωταγωνιστές.
Δεν θέλω να μιλήσω για την περίοδο Τίτο γιατί δεν πιστεύω ότι οι πηγές που θα μπορούσα να εκμεταλλευτώ είναι αξιόπιστες, κυρίως λόγω της έντασης που υπάρχει απ΄την 10ετία του 90 με την κυβέρνηση Μητσοτάκη και τον Αντωνάκη Σαμαρά ως υπουργό εξωτερικών, στην εξουσία του Ελλαδικού χώρου με το Γιουγκοσλαβικό τμήμα της Μακεδονίας. Και για την μέχρι 1908-1909 περίοδο έχω αφήσει πολλά κενά. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι κάποιες απ΄ τις ''πηγές'' δεν λειτούργησαν ως ιστορικά ντοκουμέντα αλλά ως προπαγανδιστικό υλικό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου